Osoby wchodzące do kręgu spadkobierców mogą zawrzeć umowę zrzeczenia się dziedziczenia, na podstawie której osoba ta pozbawiona zostanie prawa do dziedziczenia, jak i prawa zachowku. Co jednak w chwili, gdy potencjalny spadkobierca zrzekający się dziedziczenia zmienił zdanie i uznał, że podjął niewłaściwą decyzję? Czy istnieje możliwość rozwiązania umowy o zrzeczenie się dziedziczenia?

Czym jest zrzeczenie się dziedziczenia?

Zrzeczenie się dziedziczenia to umowa zawarta pomiędzy spadkodawcą a przyszłym spadkobiercą o zrzeczenie się spadkobrania po tym spadkodawcy. Umowa musi zostać spisana w formie aktu notarialnego. Co do zasady zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się. Natomiast jeśli spadkobierca nie chce aby skutek zawartej umowy przechodził na jego dzieci strony muszą zawrzeć taki zapis w umowie. Zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia prowadzi do wyłączenia dziedziczenia, tak jakby zrzekający się oraz jego zstępni (o ile inaczej nie ustalono) nie dożyli otwarcia spadku.

Czy można zrzec się jedynie części spadku?

Za niedopuszczalne uznaje się zrzeczenie się dziedziczenia tylko co do poszczególnych przedmiotów mających wchodzić w skład przyszłego spadku (E. Skowrońska-Bocian, J. Wierciński, w: J. Gudowski, Komentarz KC, t. 6, 2017). Jednak możliwe jest zrzeczenie się jedynie zachowku. Skoro dopuszczalne jest zrzeczenie się dziedziczenia ustawowego, a zatem zrezygnowanie z większych uprawnień, to za dopuszczalne uznać należy zrzeczenie się zachowku, jako dającego mniejsze uprawnienia. Powyższe potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego, który uznał za dopuszczalne na gruncie art. 1048 k.c. zawarcie umowy o zrzeczenie się prawa do zachowku (uchwała SN z 17 marca 2017 r., sygn akt: III CZP 110/16).

Rozwiązanie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia

Nasz ustawodawca przewidział również możliwość rozwiązania umowy o zrzeczenie się dziczenia co uregulowane zostało w art. 1050 k.c. Skutki zawartej umowy mogą zostać uchylone w drodze nowej umowy zawartej pomiędzy spadkobiercą a przyszłym spadkodawcą. Zawarcie przedmiotowej umowy przywraca temu, kto wcześniej zrzekł się dziedziczenia (a także jego zstępnym, jeśli obejmowały ich skutki zawartej umowy), wszystkie uprawnienia spadkobiercy ustawowego. Umowa tak samo, jak w przypadku umowy o zrzeczenie się dziedziczenia musi być zawarta w formie aktu notarialnego.

Zrzeczenie się dziedziczenia przez umowę zawartą pomiędzy spadkodawcą a zstępnymi zrzekającego się

Co jednak jeśli przyszły spadkobierca zmarł i nie zdążył rozwiązać umowy o zrzeczenie się dziedziczenia? Czy jego następcy mogą taka umowę rozwiązać? Doktryna, jak i judykatura stoi na stanowisku, że zstępni zrzekającego się dziedziczenia, których objęła zawarta przez niego umowa o zrzeczenie się dziedziczenia, mogą zawrzeć ze spadkodawcą umowę uchylającą tą czynność. Jednak taka sytuacja może wystąpić wyłącznie w chwili gdy zrzekający się zmarł przed spadkodawcą, po którym zrzekł się dziedziczenia.

Czy zawarta umowa o zrzeczenie się spadku wpływa na dziedziczenie testamentowe?

Może dojść również do sytuacji, w której pomimo podpisania umowy o zrzeczenie się dziedziczenia, spadkodawca powoła zrzekającego się do spadku poprzez testament. Czy powołanie to jednak nadal będzie ważne? Zgodnie z art 1048 k.c. umowa zrzeczenia się dziedziczenia dotyczy tylko dziedziczenia ustawowego, wobec tego nie ma wpływu na powołanie osoby zrzekającej się do spadkobrania poprzez testament. Wówczas osoba taka będzie dziedziczyć jako spadkobierca testamentowy, jednak nie przywraca to jej statusu spadkobiercy ustawowego, prawa do zachowku czy innych uprawnień przysługujących spadkobiercy ustawowemu.

Interesuje cię jakiś temat z zakresu prawa spadkowego? Chciałbyś przeczytać o nim artykuł? Zostaw nam komentarz lub napisz o tym w wiadomości prywatnej, a my postaramy się przygotować artykuł, który rozwieje Twoje wątpliwości.

Ilustracja: pixabay.com, by jarmoluk