Zachowek umożliwia spadkobiercom uzyskanie pewnej sumy pieniężnej, stanowiącej niejako należności za pozbawienie ich dziedziczenia. Zachowek co do zasady należny jest spadkobiercom ustawowym, którzy w wyniku spadkobrania testamentowego nie uzyskali majątku spadkowego. Osoby te mają również prawo do wyrównania majątku spadkowego od osoby, która za życia spadkodawcy otrzymała jakąś część (lub całość) jego majątku, przykładowo nieruchomość w umowie darowizny. Jednak nie wszystkie umowy zawarte za życia spadkodawcy wliczają się do obliczenia wysokości zachowku, taką umową jest umowa dożywocia.

Definicja umowy dożywocia

Z umową dożywocia mamy do czynienia, gdy w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca tej nieruchomości zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie. Powinien on w szczególności przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Jednak warunki opieki można indywidualnie ustalić w zapisach umowy. Wobec tego umowa dożywocia jest transakcją wymienną, jedna strona otrzymuje nieruchomość, druga zaś ma zapewnione utrzymanie. Wobec powyższego dożywocie, w przeciwieństwie do umowy darowizny, jest umową odpłatną, dwustronnie zobowiązującą, dlatego też nie spełnia cech umowy, która mogłaby wpływać na wysokość zachowku.

Kiedy można zawrzeć umowę dożywocia

Zawarcie umowy dożywocia jest możliwe, jeśli przyszły spadkodawca posiada nieruchomość i jego wolą jest jej przekazanie jej własności osobie, która czyni nad nim opiekę. W ramach tej umowy nabywca nieruchomości zobowiązuje się do pomocy, pielęgnacji, utrzymania przyszłego spadkodawcy jako swojego domownika, a w zamian otrzymuje własność nieruchomości. Warto pamiętać przy tym, że wszelkie umowy, których przedmiotem jest nieruchomość winny zostać sporządzone w formie aktu notarialnego. Wobec tego umowa dożywocia również musi być zawarta w ww. formie.

Darowizna może stanowić umowę dożywocia

Warto wiedzieć, że nie każda umowa darowizny może zostać wliczona do wartości spadku przy powództwie o zapłatę zachowku. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny, jak i orzecznictwa nie zawsze nazwa umowy jest zgodna z jej zapisami i tym co strony zamierzały osiągnąć zawierając umowę. Wobec tego przykładowo, jeśli w umowie darowizny dokonano zapisu, że obdarowany będzie sprawował opiekę nad darczyńcą bądź też, że zajmie się jego utrzymaniem czy też zaoferuje mu miejsce zamieszkania, to umowa pomimo swojej nazwy będzie czyniła zadość umowie dożywocia. Ważna w takiej sytuacji będzie treść takiej umowy, jak i cel stron przy jej zawieraniu.

Interesuje cię jakiś temat z zakresu prawa spadkowego? Chciałbyś przeczytać o nim artykuł? Zostaw nam komentarz lub napisz o tym w wiadomości prywatnej, a my postaramy się przygotować artykuł, który rozwieje Twoje wątpliwości.

Ilustracja: pixabay.com, by sipsak