Zgodnie z zasadami prawa spadkowego, spadkobierca ma sześć miesięcy na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, licząc od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania. Co się jednak dzieje w sytuacji, gdy osoba zmarła, po której dziedziczy spadkobierca nie zdążyła przed śmiercią złożyć oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po innym spadkodawcy? (Przykład: Jan K. dowiedział się o śmierci swojej matki Janiny K. Ma on 6 miesięcy by przyjąć lub odrzucić spadek po matce. Janina K. zmarła miesiąc po śmierci swojego ojca Adama W. Nie zdążyła ona złożyć oświadczenia ani o przyjęciu ani odrzuceniu spadku po Adamie W. Co może w tej sytuacji zrobić Jan K.? Czy może on decydować jednocześnie o losach spadku po Janinie K. oraz Adamie W.?) Z odpowiedzią na to pytanie przychodzi instytucja transmisji.

Czym jest transmisja?

Transmisja w prawie spadkowym to nic innego jak przejście na innego spadkobiercę uprawnienia do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Transmisja uregulowana została w art. 1017 k.c., zgodnie z którym  Jeżeli przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku spadkobierca zmarł nie złożywszy takiego oświadczenia, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone przez jego spadkobierców. Termin do złożenia tego oświadczenia nie może się skończyć wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po zmarłym spadkobiercy.

Jak wynika z powyższego przepisu, spadkobierca (zwany transmitariuszem) – w przykładzie Jak K. – pierwotnego spadkobiercy (zwanego transmitentem) – w przykładzie Janina K. – może złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po pierwotnym spadkodawcy – w przykładzie Adam W. Warto podkreślić, że transmitariusz składa oświadczenie we własnym imieniu, nie zaś w imieniu transmitenta.

Kolejność oświadczeń

Składanie oświadczeń przez transmitariusza powinno odbywać się w określonej kolejności. Transmitariusz powinien w pierwszej kolejności złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku po transmitencie, a dopiero w dalszej kolejności oświadczenie co do spadku po pierwotnym spadkodawcy. Nic nie stoi przy tym na przeszkodzie, by ww. oświadczenia zostały złożone równocześnie. W sytuacji natomiast odwrotnej, tj. gdyby transmitariusz posiadając wiedzę o tytule powołania transmitenta do spadku po pierwotnym spadkodawcy oraz o tytule swego powołania do spadku po transmitencie, złożył najpierw oświadczenie o przyjęciu spadku po pierwotnym spadkodawcy, a dopiero później po transmitencie, przyjmuje się wówczas, iż skuteczność tego pierwszego oświadczenia zostaje zawieszona do momentu złożenia oświadczenia drugiego.

Jakie decyzje może podjąć transmitariusz?

Transmitariusz może podjąć następujące rodzaje decyzji:

1. przyjąć spadek po obu osobach (tj. zarówno po pierwotnym spadkodawcy, jak i po transmitencie, przy czym od jego woli zależy, czy spadek chciałby przyjąć wprost, czy też z dobrodziejstwem inwentarza, możliwe jest przy tym przyjęcie jednego ze spadków wprost, a drugiego z dobrodziejstwem inwentarza),
2. odrzucić spadek zarówno po transmitencie, jak i pierwotnym spadkodawcy;
3. przyjąć spadek po transmitencie, a odrzucić po pierwotnym spadkodawcy.

Transmitariusz nie może natomiast odrzucić spadku przypadającego mu po transmitencie, przyjmując zarazem spadek po pierwotnym spadkodawcy.

Bieg terminu

Zgodnie z ustawą, termin na złożenie oświadczenia co do spadku po pierwotnym spadkodawcy nie może się skończyć wcześniej aniżeli termin na złożenie oświadczenia co do spadku po transmitencie. Rozwiązanie takie wydaje się logiczne i w istocie umożliwić ma transmitariuszowi skorzystanie z instytucji transmisji. Warto wspomnieć przy tym o momencie początkowym biegu terminu na złożenie oświadczenia. W literaturze wskazuje się, że jeżeli transmitent zmarł, nie wiedząc o tytule swego powołania po spadkodawcy pierwotnym  (w konsekwencji nie zaczął biec dla niego termin do przyjęcia lub odrzucenia spadku), termin dla transmisariusza rozpoczyna się w dniu, w którym dowiedział się on o tytule powołania transmitenta do dziedziczenia po pierwotnym spadkodawcy, pod warunkiem, że transmitariusz wie również o tytule własnego powołania po transmitencie. W przeciwnym wypadku pierwszy termin zacznie biec dopiero z chwilą rozpoczęcia biegu przez termin drugi (vide: Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz do art. 450–1088. Przepisy wprowadzające red. prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski. 2018, wyd. 9, zakres 450-1088).

Interesuje cię jakiś temat z zakresu prawa spadkowego? Chciałbyś przeczytać o nim artykuł? Zostaw nam komentarz lub napisz o tym w wiadomości prywatnej, a my postaramy się przygotować artykuł, który rozwieje Twoje wątpliwości.

Ilustracja: pixabay.com, by FunkyFocus