Kontynuując (zgodnie z obietnicami) temat zachowku, w dzisiejszym wpisie ujawniamy kilka informacji na temat tego, w jaki sposób należy ustalać jego wysokość. Dziś będzie bardziej teoretycznie, natomiast w następnym artykule postaramy się podać kilka przykładów praktycznych.

Co bierze się pod uwagę przy ustalaniu zachowku?

Aby obliczyć zachowek, w pierwszej kolejności należy ustalić, chociaż orientacyjnie, tzw. czystą wartość spadku, który pozostawił po sobie spadkodawca. Czystą wartość spadku ustala się w ten sposób, że po określeniu wartości aktywów zmarłego (czyli wartości np. domu, mieszkania czy samochodu zmarłego, jak i pozostawionych przez niego środków na rachunkach bankowych), od tej wartości należy odjąć wysokość ewentualnych długów spadkodawcy. Czystą wartość spadku określa się także mianem tzw. substratu zachowku.

Co z darowiznami dokonanymi przez zmarłego?

Trzeba pamiętać jednocześnie, że do substratu zachowku dolicza się także dodatkowo dokonane przez spadkodawcę za jego życia, niektóre darowizny. Chodzi o następujące darowizny:

• darowizny dokonane na rzecz osób bliskich będących spadkobiercami zmarłego lub osobami uprawnionymi do zachowku (w tej sytuacji nie ma znaczenia, kiedy dokładnie – tj. ile lat przed śmiercią – darowizna została dokonana);
• darowizny dokonane na rzecz osób obcych, niebędących spadkobiercami ani osobami uprawnionymi do zachowku – ale tylko takie darowizny, które zostały dokonane w ciągu 10 lat przed śmiercią spadkodawcy (zatem w tym wypadku znaczenie ma data dokonania darowizny).

Do substratu zachowku dolicza się także dokonane przez spadkodawcę zapisy windykacyjne, nie dolicza się natomiast zapisów zwykłych i poleceń, jak i drobnych darowizn zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych (np. darowizny drobnej kwoty).

Co należy w dalszej kolejności zrobić?

Po ustaleniu wartości substratu zachowku, należy określić także przypadający na rzecz uprawnionego do zachowku udział spadkowy i na tej podstawie ustalić udział w substracie zachowku. Udział w substracie zachowku to zawsze połowa udziału spadkowego lub 2/3 udziału spadkowego (zasada 2/3 udziału spadkowego ma jednak zastosowanie tylko do osób uprawnionych do zachowku, które są małoletnimi zstępnymi spadkodawcy lub są trwale niezdolne do pracy). Jeżeli zatem uprawniony do zachowku dziedziczyłby zgodnie z ustawą 1/3 spadku, to udział w substracie zachowku wynosić będzie w takim wypadku 1/6, czyli połowę (1/3 : 2 = 1/6) albo też jeżeli uprawniony jest małoletnim zstępnym lub osobą trwale niezdolną do pracy 2/9 (1/3 x 2/3).

Po dokonaniu powyższych ustaleń, należy pomnożyć wartość substratu zachowku przez udział uprawnionego w tym substracie i w ten sposób otrzymamy wysokość należnego nam zachowku.

Warto dodać, że w przypadku kwestionowania przez spadkobiercę zobowiązanego do zapłaty nam zachowku, przyjętej przez nas wartości poszczególnych składników masy spadkowej, kwestią oszacowania ich wartości będzie musiał zająć się biegły sądowy, co może spowodować, że obliczona przez nas wysokość zachowku ulegnie nieznacznej lub nawet znacznej zmianie.

Poprowadzenie sprawy o zachowek warto zatem powierzyć profesjonalnemu pełnomocnikowi, który pomoże i doradzi przy ustaleniach związanych z obliczeniem żądanej kwoty zachowku. Jeżeli potrzebujesz tego rodzaju wsparcia, zapraszamy do Kontaktu!