Czy dziecko poczęte posiada prawa?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami człowiek nabywa zdolność prawną z chwilą urodzenia, czyli staje się podmiotem praw i obowiązków. Jak wygląda sytuacja prawna dziecka poczętego ale nie narodzonego (tzw. nasciturusa)? Czy przysługują mu jakieś prawa pomimo tego, że jeszcze się nie urodziło?
Pomimo tego, że nasciturus nie jest dzieckiem narodzonym czyli w zasadzie – bacząc na powołaną powyżej zasadę – zdolności prawnej nie posiada, jego sytuacja prawna nie została pozostawiona obojętnie. Prawa nasciturusa zostały zabezpieczone przepisami, tak aby dziecko poczęte nie utraciło przysługujących mu korzyści. Ponadto posiadamy również bogate orzecznictwo, które wyjaśnia wszelkie wątpliwości co do praw dziecka poczętego.
W doktrynie zdania na temat posiadania zdolności prawnej przez nasciturusa pozostają podzielone, jedni twierdzą, że posiada on zdolność prawną warunkową, zwolennicy drugiej opinii wskazują, że zdolności tej nie posiada, a przepisy zapewniają mu jedynie warunkowe prawa. Dominującą koncepcją pozostaje posiadanie przez nasciturusa zdolności prawnej pod warunkiem zawieszającym. Pomimo tych podzielonych opinii sytuacja prawna nasciturusa została zabezpieczona, w szczególności ochronie podlegają jego prawa związane z dziedziczeniem.

Dziedziczenie przez nasciturusa

Jak wygląda kwestia dziedziczenia przez nasciturusa? Jego sytuację prawną wyjaśniają przepisy kodeksu cywilnego, zgodnie z którymi pozostaje on spadkobiercą, jednak nabywa spadek dopiero z chwilą, gdy urodzi się żywy (927§2 k.c.).  Nasciturus ma prawo do dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego. Wobec tego już w chwili poczęcia posiada prawa do spadku. Celem zabezpieczenia praw nasciturusa niezbędne jest wszczęcie postępowania spadkowego o stwierdzenie nabycia spadku. Jednak zanim nie dojdzie do urodzenia dziecka nie można zakończyć tego postępowania, bowiem zasadniczo dopiero z chwilą urodzenia dziecka będzie można określić krąg spadkobierców. Urodzenie się natomiast dziecka żywego w stosunku do spadkobrania wywołuje skutek ex tunc, czyli dziecko nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Warto zauważyć, że dla dziedziczenia nie ma znaczenia czy dziecko poczęte pochodzi z małżeństwa czy też jaką metodą zostało poczęte. Co istotne, każde rozporządzenie majątkiem spadkowym bez udziału dziecka poczętego a nienarodzonego pozostaje nieważne (uchwała Sądu Najwyższego z 25 lipca 2019 r., sygn. akt: III CZP 12/19).
Co więcej, nasciturus może zostać uczyniony zapisobiorcą, a także występować jako obdarowany. W okresie prenatalnym nabywa również prawo do świadczeń z ubezpieczenia na życia w razie śmierci jego ojca. Wobec powyższego polskie przepisy przewidują, że dziecko poczęte a nienarodzone może być spadkobiercą, stroną umowy darowizny czy uposażonym z innych świadczeń. Jednak wszelkie korzyści uzyskane zostają po jego urodzeniu, pod warunkiem urodzenia się żywym.
Ponadto celem zastrzeżenia przyszłych praw dziecka nienarodzonego może zostać powołany kurator. Kuratela ustaje z chwilą urodzenia dziecka.

Długi Spadkowe

Częstym pytaniem w zakresie dziedziczenia dziecka poczętego a nienarodzonego staje się kwestia długów pozostających w spadku. W tym przypadku odwołać należy się do przepisów kodeksu cywilnego zgodnie z którymi w razie braku złożenia oświadczenia przez spadkobiercę o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku nabywa spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Wobec tego, jeśli w imieniu nasciturusa nie zostanie złożone stosowne oświadczenie dziedziczy długi wyłącznie do wysokości odziedziczonego majątku, z którego mogą zostać one pokryte.

Interesuje cię jakiś temat z zakresu prawa spadkowego? Chciałbyś przeczytać o nim artykuł? Zostaw nam komentarz lub napisz o tym w wiadomości prywatnej, a my postaramy się przygotować artykuł, który rozwieje Twoje wątpliwości.

Ilustracja: pixabay.com, by Bgmfotografia